วัคซีนไข้เหลือง เรื่องจำเป็นก่อนไปแอฟริกา,อเมริกาใต้

วัคซีนไข้เหลือง (Yellow fever vaccine) จัดเป็นวัคซีนที่จำเป็นต้องได้รับก่อนการเดินทางไปยังประเทศในแถบแอฟริกาหรืออเมริกาใต้ เนื่องจากเป็นกฎสาธารณสุขระหว่างประเทศเลยครับว่า ถ้าใครที่จะเดินทางไปยังประเทศดังกล่าวต้องได้รับวัคซีนก่อน และต้องถือหนังสือยืนยันการได้รับวัคซีน (International certificate of vaccination) ก่อนเดินทางเข้าประเทศนั้นๆด้วย เพราะจะถูกตรวจที่ด่านตรวจคนเข้าเมือง

โรคนี้จัดเป็นโรคในกลุ่มไข้เลือดออกชนิดหนึ่ง ซึ่งมียุงเป็นพาหะนำโรค คล้ายๆกับโรคไข้เลือดออกในบ้านเราซึ่งเกิดจากเชื้อ Dengue virus แต่โรคไข้เหลืองเกิดจากเชื้อ yellow fever virus ซึ่งจริงๆแล้วประชากรในประเทศที่มีการระบาดจะได้รับการฉีดวัคซีนทุกคนตั้งแต่เด็ก แต่ในประเทศไทยหรือในเอเชียเราไม่ได้มีการระบาดของไข้เหลือง ดังนั้นเราไม่ได้ให้ประชาชนของเราฉีดวัคซีน ยกเว้นแต่ว่าจะมีการเดินทางไปยังประเทศที่มีการแพร่ระบาดอยู่ ซึ่งวัคซีนนั้นจะป้องกันไม่ให้เราเป็นไข้เหลือง และยังช่วยควบคุมการแพร่กระจายของไข้เหลืองไม่ให้มาระบาดในบ้านเราได้ด้วย ดังนั้นวัคซีนชนิดนี้จำเป็นมากครับที่ต้องได้รับก่อนเดินทางไป

ประเทศที่มีการแพร่กระจายของไข้เหลืองอยู่ และจำเป็นต้องฉีดวัคซีน สามารถดูได้จากแผนที่ด้านล่างนี้ ซึ่งนำมาจากศูนย์ควบคุมโรคของประเทศสหรัฐอเมริกา (US CDC)  จริงๆแล้วในแต่ละปี จะมีการเปลี่ยนแปลงรายชื่อประเทศที่จำเป็นต้องฉีดวัคซีนไข้เหลืองก่อนเดินทางเข้าประเทศบ้าง แต่โดยส่วนใหญ่ข้อมูลจะคงเดิมครับ

ข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุขของไทย (last update พฤศจิกายน 2560) ประกาศรายชื่อประเทศหรือดินแดนที่เป็นเขตระบาดของโรคไข้เหลือง ทั้งหมด 42 ประเทศคือ

ทวีปอเมริกาใต้ 13 ประเทศ ได้แก่ บราซิล โบลิเวีย โคลอมเบีย เอกวาดอร์ กายอานา เกียนาฝรั่งเศส ปานามา เปรู เวเนซูเอลา ซูรินาเม ตรินิแดดแอนโตเบโก อาร์เจนตินา ปารากวัย

ทวีปแอฟริกา 29 ประเทศ ได้แก่ แองโกล่า เบนิน บูร์กินาฟาโซ บุรุนดี แคเมอรูน สาธารณรัฐแอฟริกากลาง คองโก โกตดิวัวร์ เอธิโอเปีย แกมเบีย กาบอง กานา กีนี กินีบิสเซา อิเควทอเรียลกินี เคนยา ไลบีเรีย มาลี มอริเตเนีย เซเนกัล เซียร์ราลีโอน ซูดาน เซาท์ซูดาน ชาด โตโก ยูกันดา  ซาอีร์ ไนเจอร์และไนจีเรีย

มีข้อควรรู้บางประการที่สำคัญครับเกี่ยวกับวัคซีนไข้เหลือง

1. วัคซีนไข้เหลืองเป็นวัคซีนเชื้อเป็นที่ทำให้อ่อนฤทธิ์แล้ว เป็นวัคซีนที่มีความปลอดภัยสูง และสามารถใช้ป้องกันโรคได้ดี อย่างไรก็ดีมีข้อห้ามและต้องระวังในการใช้ในหญิงมีครรภ์ และต้องระวังการใช้ในผู้สูงอายุ หรือผู้มีปัญหาภูมิคุ้มกันผิดปกติ  และแพทย์จะเป็นผู้ให้คำปรึกษาและพิจารณาครับ

2 วัคซีนนี้จะต้องฉีดก่อนการเดินทางอย่างน้อย 10 วันนะครับ ไม่ใช่ฉีดแล้วก็สามารถเดินทางได้ทันที เพราะร่างกายต้องใช้เวลาในการสร้างภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ในสมุดเล่มเหลืองจะมีการระบุไว้อย่างชัดเจนว่าได้รับการฉีดวัคซีนวันไหน และต้องบวกอีก 10 วันถึงจะเป็นวันที่วัคซีนมีผล (valid) ทำให้ในบางครั้งนักท่องเที่ยวบางคนจำเป็นต้องเลื่อนการเดินทาง เพราะมาฉีดวัคซีนช้าไป ควรจะมาปรึกษาแพทย์แต่เนิ่นๆครับ

3 ในวัคซีนไข้เหลืองจะมีส่วนผสมของไข่อยู่ ดังนั้นโดยทฤษฎีแล้วคนที่แพ้ไข่เมื่อได้รับวัคซีนไข้เหลืองอาจเกิดการแพ้ได้ แต่ในคนไทยแทบทั้งหมดไม่มีการแพ้ไข่ สามารถกินไข่ได้อยู่แล้ว ปัญหานี้เลยไม่ค่อยพบในบ้านเราครับ

4. การฉีดวัคซีนไข้เหลือง จะต้องนำสำเนาหนังสือเดินทางมาด้วย เนื่องจากเจ้าหน้าที่จะต้องจดชื่อนามสกุลลงสมุดรับรองการฉีดวัคซีนให้ถูกต้องตามหนังสือเดินทาง และทำการบันทึกเลขที่หนังสือเดินทางลงในสมุดเล่มเหลืองด้วย

5 ไข้เหลืองไม่ได้เป็นโรคเดียวที่สำคัญในแอฟริกา ยังมีโรคอื่นๆที่สำคัญอีกในแอฟริกา เช่น โรคไข้กาฬหลังแอ่น (Meningococcal disease) ซึ่งควรพิจารณาฉีดวัคซีนป้องกันในรายเข้าไปในพื้นที่เสี่ยง นอกจากนี้ในแอฟริกายังมีโรคมาลาเรีย ซึ่งเป็นโรคที่สำคัญและมีความชุกมากในแอฟริกา ซึ่งอาจจะจำเป็นต้องกินยาป้องกันมาลาเรียก่อนไป ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอครับ

เรื่องที่น่าสนใจอื่นๆเกี่ยวกับวัคซีนไข้เหลือง

• ขั้นตอน ข้อห้ามและข้อควรระวังในการฉีดวัคซีนไข้เหลือง
• จะไปเที่ยวต้องฉีดวัคซีนไข้เหลืองไหม ไม่ฉีดไปได้ไหม
• ไปบราซิล เปรูต้องฉีดวัคซีนไข้เหลืองไหม
• สมุดรับรองการฉีดวัคซีนไข้เหลือง
• สถานที่ฉีดวัคซีนไข้เหลือง