จะเรียนหรือเพิ่มพูนความรู้ด้าน Travel Medicine ได้ที่ไหนบ้าง

ปัจจุบันมีแพทย์หลายๆท่าน รวมทั้งน้องๆหมอที่เพิ่งจบ หรือกำลังจะเรียนต่อ มีความสนใจด้าน Travel Medicine มากขึ้น มักมีคำถามเข้ามาที่หน่วยฯเสมอว่า สนใจจะเรียนต่อด้านนี้ มีที่ไหนเปิดสอนบ้าง ใช้เวลาเรียนนานแค่ไหน เรียนแล้วจะได้วุฒิอะไร วันนี้จะมาเล่าให้ฟังครับว่าศาสตร์ด้านนี้เขามีการเรียนหรือฝึกอบรมกันอย่างไร (หมายเหตุ: เนื้อหาใน post นี้ เป็นส่วนหนึ่งของในบท Training in Travel Medicine ในหนังสือเวชศาสตร์การเดินทางและท่องเที่ยว) 

ก่อนอื่นเพื่อให้เข้าใจง่าย จะขอแบ่งการเรียน Travel Medicine ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ 1) การฝึกอบรมอย่างเป็นทางการ  หมายถึงการเรียนที่ได้วุฒิการศึกษาอย่างเป็นทางการจากสถาบันการศึกษา และ 2) การฝึกอบรมระยะสั้น เราลองมาดูรายละเอียดแต่ละอย่างกันครับ 

1) การฝึกอบรมอย่างเป็นทางการ (Formal training course)

การเรียนหรือการฝึกอบรมแบบนี้จะใช้เวลานาน ตั้งแต่หลายเดือน จนถึงหลายปี ซึ่งผู้สนใจเรียนแบบนี้ต้องลงทะเบียนศึกษาแบบ Full time ซึ่งต้องทุ่มเท และตั้งใจในการศึกษา เนื่องจากจะมีการประเมินผลตามขั้นตอนของหลักสูตรนั้นๆ 

ลองดูตารางที่ 1 ด้านล่างครับ ซึ่งจะเป็นตารางสรุป สถาบันการศึกษาที่มีการเรียนการสอน และสามารถให้วุฒิการศึกษาอย่างเป็นทางการได้ จะเห็นว่าชื่อหลักสูตรของหลายแห่งดูจะไม่ตรงกับวิชา Travel Medicine มากนัก อย่าง Diploma ของ 4 สถาบันแรก จะเป็น Diploma in Tropical Medicine and Hygiene (DTM&H) ซึ่งมุ่งเน้นด้านเวชศาสตร์เขตร้อน (Tropical Medicine) เป็นหลัก ซึ่งวิชาเวชศาสตร์เขตร้อนนี้เป็นศาสตร์สำคัญและเป็นพื้นฐานของ Travel Medicine และหลักสูตร DTM&H ทุกสถาบันจะมีองค์ประกอบของวิชาTravel Medicine อยู่ในนั้นมากน้อยแตกต่างกันไป เช่น หลักสูตร DTM&H ของคณะเวชศาสตร์เขตร้อน  ต้องเรียนTravel Medicine ซึ่งเป็นวิชาบังคับ 1 หน่วยกิตและสามารถเลือกเป็นวิชาเลือกเสรีได้อีก 2 หน่วยกิต 

การฝึกอบรมอย่างเป็นทางการที่ใช้ระยะเวลานานที่สุดคือการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้าน (Residency training program in Travel Medicine) ซึ่งต้องใช้เวลาฝึกอบรมถึง 3 ปี ปัจจุบันประเทศไทยเป็นประเทศเดียวในโลกที่มีการให้การฝึกอบรมด้าน Travel Medicine ถึงระดับ Residency training หรือระดับ Board training ผู้ที่สำเร็จการศึกษาแพทย์ประจำบ้าน จะได้รับวุฒิบัตรแสดงความรู้ความเชี่ยวชาญในสาขา Travel Medicine จากแพทยสภา ดูรายละเอียดเรื่องหลักสูตรแพทย์ประจำบ้านได้ที่นี่

 แพทย์ผู้สนใจจะศึกษาอย่างเป็นทางการด้านเวชศาสตร์การเดินทางและท่องเที่ยว ควรทำหาข้อมูล ศึกษารายละเอียดของหลักสูตร โครงสร้างหลักสูตร วิธีการเรียนการสอน เพื่อจะให้ได้การศึกษาที่เหมาะสมกับตัวเองมากที่สุด 

ตารางที่ 1 หลักสูตรด้าน Travel Medicine/Tropical Medicine ในสถาบันการศึกษาทั่วโลก*

* ข้อมูลอาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ ควรตรวจสอบกับ website ของสถาบันผู้จัดโดยตรงอีกครั้ง

2) การอบรมระยะสั้น (Short course training)

การอบรมระยะสั้นแบบนี้เหมาะกับคนที่มีเวลาจำกัด ไม่สามารถเข้ารับการฝึกอบรม Travel Medicine อย่างเป็นทางการได้ ซึ่งปัจจุบันมีสถาบันและองค์การทางวิชาการได้จัดการอบรมระยะสั้นด้าน Travel Medicine ขึ้น และมีระยะเวลาตั้งแต่ 1 วันถึง 2-3 สัปดาห์ แพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ผู้สนใจควรดูรายละเอียด เนื้อหาการอบรม วิทยากร ค่าลงทะเบียน แล้วเปรียบเทียบเพื่อตัดสินใจตารางด้านล่างเป็นการสรุปรวบรวม Travel Medicine short course ที่เป็นที่รู้จักและยอมรับในระดับนานาชาติ  

ตารางที่ 2 การอบรมระยะสั้นด้าน Travel Medicine/Tropical Medicine ในสถาบันการศึกษาทั่วโลก

* ข้อมูลอาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ ควรตรวจสอบกับ website ของสถาบันผู้จัดโดยตรงอีกครั้ง

หมายเหตุ

1. เนื่องจาก Travel Medicine เป็นศาสตร์ใหม่ ดังนั้นหลักสูตร การเรียนการสอนของแต่ละสถาบันมีความหลากหลายมาก ผู้สนใจควรศึกษาข้อมูลต่างๆให้ดีก่อนตัดสินใจ และต้องคำนึงเสมอว่าบริบทของ Travel Medicine ของแต่ทวีป หรือแต่ละประเทศไม่เหมือนกัน ดังนั้นต้องคำนึงถึงลักษณะงานในอนาคตเสมอว่าจะงานด้าน Travel Medicine ในลักษณะใด และที่ไหน
2. แม้ว่าการอบรมระยะสั้น จะไม่ได้รับประกาศนียบัตรหรือวุฒิการศึกษาอย่างเป็นทางการ แต่ก็เป็นทางเลือกที่ดีในการหาเพิ่มพูนความรู้ในผู้ที่มีเวลาจำกัด
3. ปัจจุบัน International Society of Travel Medicine (ISTM) ซึ่งเป็นสมาคมวิชาการด้านเวชศาสตร์การเดินทางและท่องเที่ยวระดับนานาชาติที่เป็นที่ยอมรับในวงวิชาการ ได้เปิดให้แพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์เข้าทดสอบความรู้ด้าน Travel Medicine ได้ โดยไม่ต้องผ่านการเรียนอย่างเป็นทางการใดๆ ถ้าสอบผ่านจะได้รับ Certificate in Travel Health (CTH) ซึ่งได้รับการยอมรับในวงการว่าผู้นั้นมีความรู้พื้นฐานในด้านเวชศาสตร์การเดินทางและท่องเที่ยว  ส่วนรายละเอียดเกี่ยวกับการสอบ และการเตรียมตัวสอบ จะมาเล่าให้ฟังในบทความต่อไปครับ  

ตัวอย่างใบแนะนำการอบรมระยะสั้นที่สวิตเซอร์แลนด์